(39) Vrede: nooit goed voor Vlissingen

Vorige maand is in Utrecht op grootse wijze herdacht dat daar 300 jaar geleden de Vrede van Utrecht werd getekend. De Vrede van Utrecht? Inderdaad. Iedereen kent de Tachtigjarige Oorlog, de vier Engelse oorlogen, de Franse Revolutie en de Tweede Wereldoorlog, maar bijna niemand weet dat we ook in het begin van de achttiende eeuw verwikkeld waren in een ingewikkeld internationaal conflict, namelijk de Spaanse Successieoorlog. Ik zal u de details besparen, maar het kwam erop neer dat Frankrijk en Spanje als bondgenoten vochten tegen Engeland, Nederland en Portugal. De inzet was de troonsopvolging in Spanje en het was volgens deze coalitie niet gewenst dat de Franse koning, Lodewijk de veertiende, die in handen zou krijgen. De oorlog duurde van 1701 tot 1713 en werd afgerond met een ingewikkeld compromis waarvoor men in Utrecht maar liefst anderhalf jaar had onderhandeld.

De vrede van Utrecht was belangrijk voor de geschiedenis van Vlissingen omdat de stad na 1713 sterk in verval zou raken. Immers, de stad leefde van de kaapvaart en die was alleen toegestaan in tijden van oorlog. Vrede betekende voor Vlissingen altijd het einde van een bloeitijdperk en dat leidde steevast tot werkloosheid en armoede. Vertegenwoordigers van de stad waren dan ook altijd tegen het sluiten van vrede. Legendarisch was de opstelling van de Vlissingers in 1648, toen de Vrede van Münster moest worden getekend. Deze overeenkomst  tussen Nederland en Spanje was het eind van de Tachtigjarige Oorlog. De Staten van Zeeland, waarin de Vlissingers een grote invloed hadden, was de enige die geen handtekening wilde zetten. Het was immers slecht voor de kaapvaart en meerdere Zeeuwse steden profiteerden hiervan. Na 1648 zou Vlissingen nog vier keer voordeel hebben van oorlogssituaties: de drie Engelse oorlogen in de zeventiende eeuw en dus de Spaanse Successieoorlog. In de vierde Engelse oorlog (1780-1784) was Nederland volstrekt kansloos en viel er voor de Vlissingen zelfs in de kaapvaart niets meer te verdienen.